Tuesday, April 1, 2025

Xlimste xrit noo heyer fer Trump un Musk im Referendum fon Wisconsin

Berliner Morgenpost Xlimste xrit noo heyer fer Trump un Musk im Referendum fon Wisconsin Peter DeThier • 2 h. Selten hot te interese fer en friilings fersamlung soo kroos kep. Un in khee tsayt in te U.S. In Wisconsin, sin 99 milioone dolaare fon te xtaate finansiering in te konkurs tswixe konserwatiif kanditaat Brad Schimel un liberaale Susan Crawford kang. Wayl ti kerichtliche fersamlunge ofitsiaal oone partii sin, waare ti kanditaate net formeel fer khee fon te kroose partie kexikt kep. Trotzdem, hon ti Temokraate 40 milioone dolaar inkexpërt un ti Repuplikaaner 32 milioone dolaar in te woole kampanye. Ekstra finansiering is fon treene khom, hauptseechlich fon Elon Musk, woo 17 milioone dolaare in te kampanye inkexpërt hot. Ti summe waare imense weeche fiile uersache. Wayl es waar net ploos iwer een plats im konstitutsioons kericht fon tëm strateejix wichtich xtaat. Ti fersamlung waar aach en referëntum woo insicht kep hot iwer wii ti woote fon te presitënt Donald Trump sayn eyerxte tswaay un halpe moonate im amt pehantelt hon. Ti tswixe petaytung fon te perspektiif fon te “Wisconsinite”: En klaare ëntxlus fon Trump sayn erkhënungs xtel fon te rechiirung un Musk sayn brutal kampanye keeche ti xtaats rechiirung. Te rexpëktiirt atwokaat Crawford hot een xliter kewinung kefayert. Klaych in te kesicht fer Trump un Musk in te Wisconsin kerichtlich fersamlung Een tings waar sicher: weer te ferlangte sitz im Wisconsin Konstitutsioons Kericht kewun hot, teet te ëntxlus faktor sin in te fundamentaale ëntxluse. Tsum payxpiil, in kericht iwer ti abortus rechte un ti macht fon te unioons. Aach iwer ti nay demarkatsioon fon te elektoraal xtet, woo ti demokratixe politiker helfe khënt. Tas selwiche wichtich: wën een kanditaat, wii Trump foer fier yoer, saat tas ti fersamlung kextool kep waar, teet tas hooche kericht aach tas letste wort hon. Kaar net ferwunert: wii in te presitëntlich fersamlung im noofëmper, waar Elon Musk noch mool inkexpërt kep. Mit fiil kelt, tumheete un legal fraywiliche mowimënte. Awer aach mit en kexefts sache fon mayn aychne. Ti Transporte Apteelung fon Wisconsin hat tëm ferpoot tas eyer teet Tesla direktsioon tat ferkhaafe, anxtat torich autoriseyerte hantler. Musk hot tas foer kexprooch un hot yets kekhënt tas eyer een ferwant in Schimel teet hon. Siit Trump im yanuar sayn amt aan kenom hot, hot Musk sich fon en teknolokii un medium titan pis an eene fon te mëchtichste politike fikuure fon te USA sayn haupt xtat, Washington, mutiert. Mit sayn austeriteet ajency DOGE, hot eyer kanse autoriteete uf kehoop, tausente fon te siwil tiinst xëfe kelos un ti vitaale sosiaale nutse kexnit. In khee tsayt waar te man woo in Siit Afrika kepoer is, soo unpopulër wii hayt. Awer te eksentrik waar net fon tas ap kexpant kep. Musk mit en “khees hut” uf em khop In Wisconsin, hot te multi-miliooneer sich uf ti elektoraal fersamlunge mit en soo kaar “khees hut” uf em khop ketsaycht. Ti mënxe fon tëm akrikultur xtaat, woo pekhant is weche sayne milich protukte, nëne sich “Cheeseheads”. In Taytx: “khees khop”. Soo xpasich wii Musk sich in sayn opjektiife foer kextëlt hot, mit en xuu woo erinert an en kroose xtek fon te Xwitser Emmental-Khase, hot eyer seltne apxlus kriit. Awer, te Trump sayn fertrauene waar oft mools oone erlaupnis kexpot kep. Meyer hon pekhant, opwool fiil kontrowersial, sayn fersuuchung fer ti xprooch fon Schimel “khaafe”. Soo wii ti presitëntlich fersamlung fon Pensilwania, hot Musk xëke fon 1 milioon dolaar fer ti woote aus keteelt. Tiise mool, tii woo wilich waare fer een petitsioon keeche “aktiwiste richter” uner xraype, hate een xans. In anere wërter: keeche ti demokratixe richter woo ti unioons krupe unerxtitse un khëmpfe fer yeete fraa sayn rechte fer fraywilich ëntxlise iwer en abortus. Tech ries ferliert influëns Musk hot mee wii 45 milioone dolaare fer ti repuplikaanix kampanye kexënkt. In te letste woche foer ti fersamlung, hot eyer soo kaar noo Pensilwania kewanert. Too, hot te multi-miliarder fersuucht ti xpiichle in kontrowersiaale xtaate se tip. Tee hot mit te wooner kexprooch un hot xtats fersamlunge kehal. Te entrepreneer hot aach seks tsifer summe in te reklaame kepompt. Tas hot sich hauptseechlich aan kextrëngt uf ti lokale mëdia un ti sosiaale mëdia, woo fon te tsiil krupe pehantelt kep sin. Awer, fier un halpe moonate tëm noo, sin ti kartofle xteke kexmis këp. In tee tsayt, hon ti woote sich flayxlich kexpiirt fon tëm super-xtërn Musk. Awer, hayt, hot eyer een reputatsioon wii een unferhoft fernichtung. Ti woole in fiile fon te rechioone woo Trump kewun hot, hon en xlim neetichkheet fer sosiaale hilef, woo yets ferfluucht kep sin. Aach, fiile fon te autoriteete woo opfer fon te DOGE-Krupe fon Musk keplip sin, hon amtënte in te intiwituaale xtaate. Soo wii soo, fiile aarwayte sin ferloer kang. “Trump is krank am xafe un Musk is ploos en ekelhaft persoon”, saat Mary Ann, en mama fon Milwaukee. “Ich khan hayt net klaawe tas ich im letste yoer fer ti repuplikaane kextëlt hon.”