mdzime martskhi t’ramp’isa da mask’istvis visk’onsinis reperendumshi

Berliner Morgenpost მძიმე მარცხი ტრამპისა და მასკისთვის ვისკონსინის რეფერენდუმში პიტერ დეტიერი • 2 სთ. იშვიათად თუ ყოფილა ინტერესი გაზაფხულის არჩევნებისადმი ასეთი დიდი. და აშშ-ის ისტორიაში არც ერთ დროს კანდიდატებს არ დაუხარჯავთ ამდენი ფული მოსამართლეობისთვის ბრძოლაში. ვისკონსინში 99 მილიონი დოლარის სახელმწიფო დაფინანსება მოხმარდა კონსერვატიულ კანდიდატ ბრედ შიმელსა და ლიბერალ სიუზან კროუფორდს შორის კონკურენციას. ვინაიდან სასამართლო არჩევნები ოფიციალურად უპარტიოა, კანდიდატები ოფიციალურად არც ერთ ძირითად პარტიაში არ იყო დანიშნული. მიუხედავად ამისა, დემოკრატებმა წინასაარჩევნო კამპანიაში 40 მილიონი დოლარის ინვესტიცია მოახდინეს, რესპუბლიკელებმა კი 32 მილიონი დოლარი. დამატებითი დაფინანსება მოვიდა მესამე მხარისგან, განსაკუთრებით ელონ მასკმა, რომელმაც კამპანიაში 17 მილიონი დოლარის ინვესტიცია მოახდინა. თანხები უზარმაზარი იყო რამდენიმე მიზეზის გამო. რადგან საქმე მხოლოდ სტრატეგიულად მნიშვნელოვანი სახელმწიფოს საკონსტიტუციო სასამართლოში არ იყო. არჩევნები ასევე იყო რეფერენდუმი, რომელმაც აჩვენა, თუ როგორ აფასებდნენ ამომრჩევლები პრეზიდენტ დონალდ ტრამპის პრეზიდენტობის პირველ ორთვენახევარს. შუალედური შეფასება „ვისკონსინისტების“ პერსპექტივიდან: აშკარა უარყოფა ტრამპის არასტაბილური მმართველობის სტილისა და მასკის სასტიკი კამპანიის სახელმწიფო ადმინისტრაციის წინააღმდეგ. პატივცემულმა ადვოკატმა კროუფორდმა დიდი გამარჯვება იზეიმა. ვისკონსინის სასამართლო არჩევნებში ტრამპსა და მასკს სახეში შლამი ერთი რამ ცხადი იყო: ვინც მოიპოვებდა სასურველ ადგილს ვისკონსინის საკონსტიტუციო სასამართლოში, იქნებოდა გადამწყვეტი ფაქტორი ფუნდამენტური გადაწყვეტილებების მისაღებად. მაგალითად, აბორტის უფლებებისა და პროფკავშირების ძალაუფლების შესახებ გადაწყვეტილებებში. ასევე საარჩევნო ოლქების ახალი დემარკაციის შესახებ, რაც შეიძლება დაეხმაროს დემოკრატიულ პოლიტიკოსებს. თანაბრად მნიშვნელოვანია: თუ კანდიდატი, ისევე როგორც ტრამპმა ოთხი წლის წინ, ირწმუნება, რომ არჩევნები მოიპარეს, უზენაესი სასამართლოც იტყოდა საბოლოო სიტყვას. გასაკვირი არ არის: როგორც ნოემბრის საპრეზიდენტო არჩევნებში, ილონ მასკი კიდევ ერთხელ ჩაერთო. უამრავი ნაღდი ფულით, სულელური ჭკუით და იურიდიულად საეჭვო სვლებით. მაგრამ ასევე ჩემს საქმიან საკითხთან დაკავშირებით. ვისკონსინის ტრანსპორტის დეპარტამენტმა მას აუკრძალა Teslas-ის გაყიდვა პირდაპირ იქ, ავტორიზებული დილერების ნაცვლად. მასკმა ეს სასამართლოში გაასაჩივრა და ახლა იცოდა, რომ მას შიმელში მოკავშირე ეყოლებოდა. იანვარში ტრამპის თანამდებობაზე მოსვლის შემდეგ, მასკი ტექნოლოგიისა და მედიის ტიტანიდან ერთ-ერთ ყველაზე ძლიერ პოლიტიკურ ფიგურად გადაიქცა აშშ-ის დედაქალაქ ვაშინგტონში. თავისი ეკონომიკის სააგენტოს DOGE-სთან ერთად მან დაშალა მთელი ხელისუფლება, გაათავისუფლა ათასობით საჯარო მოხელე და შეამცირა სასიცოცხლო სოციალური შეღავათები. სამხრეთ აფრიკაში დაბადებული კაცი არასდროს ყოფილა ისეთი არაპოპულარული, როგორც დღეს. მაგრამ ექსცენტრიკოსს ამან ხელი არ შეუშალა. მუშკი თავზე „ყველის ქუდით“ ვისკონსინში მულტიმილიარდერი საარჩევნო ღონისძიებებზე ე.წ. „ყველის ქუდით“ გამოჩნდა. ამ სასოფლო-სამეურნეო სახელმწიფოს მოქალაქეები, რომლებიც ცნობილია რძის პროდუქტებით, საკუთარ თავს „ყველის თავებს“ უწოდებენ. გერმანულად: "cheeseheads". როგორც სულელურად გამოიყურებოდა მასკი გამოსვლების დროს, ქუდით, რომელიც შვეიცარიული ემენტალის ყველის დიდ ნაჭერს მოგაგონებდათ, ის იშვიათად იღებდა აპლოდისმენტებს. თუმცა, ტრამპის მესაიდუმლეს ხშირად უმოწყალოდ სტკენდნენ. უფრო პოპულარული, თუმცა უაღრესად საკამათო იყო მისი მცდელობა შიმელისთვის ხმების „შესყიდვის“. პენსილვანიის საპრეზიდენტო არჩევნების მსგავსად, მასკმა ამომრჩევლებს 1 მილიონი დოლარის ღირებულების ჩეკები დაურიგა. ამჯერად „აქტივისტი მოსამართლეების“ წინააღმდეგ პეტიციაზე ხელმოწერის მსურველებს საშუალება მიეცათ. სხვა სიტყვებით რომ ვთქვათ: დემოკრატიული მოსამართლეების წინააღმდეგ, რომლებიც მხარს უჭერენ გაერთიანებებს და იბრძვიან ყველა ქალის უფლებისთვის, თავისუფლად გადაწყვიტოს აბორტი. ტექნიკურმა გიგანტმა გავლენა დაკარგა მასკმა რესპუბლიკელების კამპანიას $45 მილიონი შესწირა. არჩევნებამდე ბოლო კვირაში ის პენსილვანიაშიც კი გადავიდა საცხოვრებლად. იქ მულტიმილიარდერი ცდილობდა სასწორის გადაგდებას საკამათო უბნებში. ის ამომრჩევლებს ესაუბრა და მერიის შეხვედრები გამართა. მეწარმემ რეკლამაში ექვსნიშნა თანხებიც ჩადო. ეს ძირითადად ყურადღებას ამახვილებდა ადგილობრივ მედიასა და სოციალურ მედიაზე, რომლებიც აღიქმებოდა სამიზნე ჯგუფის მიერ. მაგრამ ოთხნახევარი თვის შემდეგ, ბარათები შეიცვალა. იმ დროს ამომრჩევლები სუპერვარსკვლავ მასკის მაამებურად გრძნობდნენ თავს. თუმცა დღეს მას არაპროგნოზირებადი გამანადგურებლის რეპუტაცია აქვს. ამომრჩევლებს ბევრ რეგიონში, სადაც ტრამპმა მოიგო, ძალიან სჭირდებათ სოციალური შეღავათები, რომლებიც ახლა გაყინულია. ასევე, მასკის DOGE ჯვაროსნული ლაშქრობის მსხვერპლი ბევრ ხელისუფლებას აქვს ოფისები ცალკეულ შტატებში. შედეგად, ბევრი სამუშაო ადგილი დაიკარგა. "ტრამპი გიჟურად იქცევა, მასკი კი უბრალოდ ამაზრზენი ადამიანია", - თქვა მერი ენმა, დედამ მილუოკიდან. „დღეს არ მჯერა, რომ შარშან რესპუბლიკელებს მივეცი ხმა“. Berliner Morgenpost mdzime martskhi t’ramp’isa da mask’istvis visk’onsinis reperendumshi p’it’er det’ieri • 2 st. ishviatad tu q’opila int’eresi gazapkhulis archevnebisadmi aseti didi. da ashsh-is ist’oriashi arts ert dros k’andidat’ebs ar daukharjavt amdeni puli mosamartleobistvis brdzolashi. visk’onsinshi 99 milioni dolaris sakhelmts’ipo dapinanseba mokhmarda k’onservat’iul k’andidat’ bred shimelsa da liberal siuzan k’roupords shoris k’onk’urentsias. vinaidan sasamartlo archevnebi opitsialurad up’art’ioa, k’andidat’ebi opitsialurad arts ert dziritad p’art’iashi ar iq’o danishnuli. miukhedavad amisa, demok’rat’ebma ts’inasaarchevno k’amp’aniashi 40 milioni dolaris invest’itsia moakhdines, resp’ublik’elebma k’i 32 milioni dolari. damat’ebiti dapinanseba movida mesame mkharisgan, gansak’utrebit elon mask’ma, romelmats k’amp’aniashi 17 milioni dolaris invest’itsia moakhdina. tankhebi uzarmazari iq’o ramdenime mizezis gamo. radgan sakme mkholod st’rat’egiulad mnishvnelovani sakhelmts’ipos sak’onst’it’utsio sasamartloshi ar iq’o. archevnebi aseve iq’o reperendumi, romelmats achvena, tu rogor apasebdnen amomrchevlebi p’rezident’ donald t’ramp’is p’rezident’obis p’irvel ortvenakhevars. shualeduri shepaseba „visk’onsinist’ebis“ p’ersp’ekt’ividan: ashk’ara uarq’opa t’ramp’is arast’abiluri mmartvelobis st’ilisa da mask’is sast’ik’i k’amp’aniis sakhelmts’ipo administ’ratsiis ts’inaaghmdeg. p’at’ivtsemulma advok’at’ma k’roupordma didi gamarjveba izeima. visk’onsinis sasamartlo archevnebshi t’ramp’sa da mask’s sakheshi shlami erti ram tskhadi iq’o: vints moip’ovebda sasurvel adgils visk’onsinis sak’onst’it’utsio sasamartloshi, ikneboda gadamts’q’vet’i pakt’ori pundament’uri gadats’q’vet’ilebebis misaghebad. magalitad, abort’is uplebebisa da p’ropk’avshirebis dzalauplebis shesakheb gadats’q’vet’ilebebshi. aseve saarchevno olkebis akhali demark’atsiis shesakheb, rats sheidzleba daekhmaros demok’rat’iul p’olit’ik’osebs. tanabrad mnishvnelovania: tu k’andidat’i, iseve rogorts t’ramp’ma otkhi ts’lis ts’in, irts’muneba, rom archevnebi moip’ares, uzenaesi sasamartlots it’q’oda saboloo sit’q’vas. gasak’viri ar aris: rogorts noembris sap’rezident’o archevnebshi, ilon mask’i k’idev ertkhel chaerto. uamravi naghdi pulit, suleluri ch’k’uit da iuridiulad saech’vo svlebit. magram aseve chems sakmian sak’itkhtan dak’avshirebit. visk’onsinis t’ransp’ort’is dep’art’ament’ma mas auk’rdzala Teslas-is gaq’idva p’irdap’ir ik, avt’orizebuli dilerebis natsvlad. mask’ma es sasamartloshi gaasachivra da akhla itsoda, rom mas shimelshi mok’avshire eq’oleboda. ianvarshi t’ramp’is tanamdebobaze mosvlis shemdeg, mask’i t’eknologiisa da mediis t’it’anidan ert-ert q’velaze dzlier p’olit’ik’ur pigurad gadaiktsa ashsh-is dedakalak vashingt’onshi. tavisi ek’onomik’is saagent’os DOGE-stan ertad man dashala mteli khelisupleba, gaatavisupla atasobit sajaro mokhele da sheamtsira sasitsotskhlo sotsialuri sheghavatebi. samkhret aprik’ashi dabadebuli k’atsi arasdros q’opila iseti arap’op’ularuli, rogorts dghes. magram ekstsent’rik’oss aman kheli ar sheushala. mushk’i tavze „q’velis kudit“ visk’onsinshi mult’imiliarderi saarchevno ghonisdziebebze e.ts’. „q’velis kudit“ gamochnda. am sasoplo-sameurneo sakhelmts’ipos mokalakeebi, romlebits tsnobilia rdzis p’rodukt’ebit, sak’utar tavs „q’velis tavebs“ uts’odeben. germanulad: "cheeseheads". rogorts sulelurad gamoiq’ureboda mask’i gamosvlebis dros, kudit, romelits shveitsariuli ement’alis q’velis did nach’ers mogagonebdat, is ishviatad ighebda ap’lodisment’ebs. tumtsa, t’ramp’is mesaidumles khshirad umots’q’alod st’k’endnen. upro p’op’ularuli, tumtsa uaghresad sak’amato iq’o misi mtsdeloba shimelistvis khmebis „shesq’idvis“. p’ensilvaniis sap’rezident’o archevnebis msgavsad, mask’ma amomrchevlebs 1 milioni dolaris ghirebulebis chek’ebi dauriga. amjerad „akt’ivist’i mosamartleebis“ ts’inaaghmdeg p’et’itsiaze khelmots’eris msurvelebs sashualeba mietsat. skhva sit’q’vebit rom vtkvat: demok’rat’iuli mosamartleebis ts’inaaghmdeg, romlebits mkhars uch’eren gaertianebebs da ibrdzvian q’vela kalis uplebistvis, tavisuplad gadats’q’vit’os abort’i. t’eknik’urma gigant’ma gavlena dak’arga mask’ma resp’ublik’elebis k’amp’anias $45 milioni shests’ira. archevnebamde bolo k’virashi is p’ensilvaniashits k’i gadavida satskhovreblad. ik mult’imiliarderi tsdilobda sasts’oris gadagdebas sak’amato ubnebshi. is amomrchevlebs esaubra da meriis shekhvedrebi gamarta. mets’armem rek’lamashi ekvsnishna tankhebits chado. es dziritadad q’uradghebas amakhvilebda adgilobriv mediasa da sotsialur mediaze, romlebits aghikmeboda samizne jgupis mier. magram otkhnakhevari tvis shemdeg, baratebi sheitsvala. im dros amomrchevlebi sup’ervarsk’vlav mask’is maameburad grdznobdnen tavs. tumtsa dghes mas arap’rognozirebadi gamanadgureblis rep’ut’atsia akvs. amomrchevlebs bevr regionshi, sadats t’ramp’ma moigo, dzalian sch’irdebat sotsialuri sheghavatebi, romlebits akhla gaq’inulia. aseve, mask’is DOGE jvarosnuli lashkrobis mskhverp’li bevr khelisuplebas akvs opisebi tsalk’eul sht’at’ebshi. shedegad, bevri samushao adgili daik’arga. "t’ramp’i gizhurad iktseva, mask’i k’i ubralod amazrzeni adamiania", - tkva meri enma, dedam miluok’idan. „dghes ar mjera, rom sharshan resp’ublik’elebs mivetsi khma“.