byang ko ri ya/: dmag 'khrug gsar pa zhig 'byung rgyu'i nyen kha yod dam/ “nges par du 'jigs su rung b'i god chag cig red/”

ནུབ་ཕྱོགས། བྱང་ཀོ་རི་ཡ།: དམག་འཁྲུག་གསར་པ་ཞིག་འབྱུང་རྒྱུའི་ཉེན་ཁ་ཡོད་དམ། “ངེས་པར་དུ་འཇིགས་སུ་རུང་བའི་གོད་ཆག་ཅིག་རེད།” ཧེན་རིཀ་ཇོ་ན་ཐན་ཟིན་གྱི་རྩོམ་ཡིག • ཆུ་ཚོད་4 • སྐར་མ་2ཀློག་དུས་ཚོད། ཕྱི་ལོ་ ༢༠༢༤ ལོར་དམག་འཁྲུག་དང་སྡུག་བསྔལ་གྱིས་ཁེངས་ཡོད། ཡུ་ཁེ་རེན་ནང་ཉིན་གྲངས་༩༥༠ལྷག་ཙམ་རིང་དམག་འཁྲུག་བྱུང་བ་དང་། ད་ལྟ་ལྷོ་ཀོ་རི་ཡ་དང་བྱང་ཀོ་རི་ཡའི་བར་གྱི་འཁྲུག་རྩོད་གཞན་ཞིག་ཤུགས་ཆེ་རུ་འགྲོ་རྒྱུའི་ཉེན་ཁ་ཡོད། དེའི་རྒྱུ་རྐྱེན་ནི་ཀིམ་ཇུང་ཨུན་གྱི་མངའ་ཁོངས་སུ་བཙན་འཛུལ་བྱས་པའི་མི་མེད་གནམ་གྲུ་ཡིན་པར་བཤད་ཡོད། བྱང་ཀོ་རི་ཡ་དང་ལྷོ་ཀོ་རི་ཡའི་བར་གྱི་རྩོད་རྙོག་དེ་ལོ་བཅུ་ཕྲག་ཁ་ཤས་སྔོན་ལ་བྱུང་ཡོད། གཙོ་བོ་ཁོ་རེ་ཡ་ཕྱེད་གླིང་གི་དབང་ཆའི་རྩོད་རྙོག་ལ་དམིགས་ཡོད། འདི་ནི་འཛམ་གླིང་དམག་ཆེན་གཉིས་པ་མཇུག་སྒྲིལ་བར་དུ་ཉི་ཧོང་གི་དབང་འོག་རྒྱལ་ཁབ་ཀྱི་ཆ་ཤས་ཤིག་ཡིན། ༡༩༤༥ ཟླ་ ༩ ཚེས་ ༢ ཉིན་ཉི་ཧོང་རྒྱལ་ཁམས་ཀྱིས་མགོ་བཏགས་སྐབས་བཙན་བཟུང་བྱས་པའི་ཀོ་རི་ཡ་དེ་ཆ་ཤས་གཉིས་སུ་གྱེས་ཡོད། རྒྱལ་ཁབ་དེའི་བྱང་ཕྱོགས་སུ་སུའུ་ལེན་དང་ལྷོ་ཕྱོགས་སུ་ཨ་རིས་བཙན་བཟུང་བྱས་ཡོད། བྱང་ཀོ་རི་ཡས་ “དམག་དོན་འཇབ་རྒོལ་ཚབས་ཆེན།” བར་བརྒལ་གྱི་ཐབས་ལམ་དེས་ལོ་གསུམ་གྱི་རྗེས་སུ་གྲུབ་ཆའི་རྒྱལ་ཁབ་ཁག་ཅིག་བཙུགས་པ་རེད། དེ་ནས་བཟུང་མངའ་སྡེ་གཉིས་ཀྱི་བར་ལ་རིང་ཚད་སྤྱི་ལེ་ ༢༥༠ ཡོད་པའི་ས་མཚམས་ཤིག་ཆགས་ཡོད། ཞེང་ཚད་ལ་སྤྱི་ལེ་བཞི་ཡོད་པ་དང་མིང་ལ་དམག་མེད་ས་ཁུལ་ (DMZ) ཞེས་འབོད་ཀྱི་ཡོད། ཡིན་ནའང་འཛམ་གླིང་ཐོག་དམག་ཤུགས་ཆེ་ཤོས་ཡོད་པའི་ས་ཁུལ་གྱི་གྲས་ཤིག་ཡིན། མངའ་སྡེ་ཁག་ཕན་ཚུན་ངོས་འཛིན་མ་བྱས་པར་གཞུང་འབྲེལ་ཐོག་དམག་འཁྲུག་རྒྱག་བཞིན་ཡོད། དེའི་རྒྱུ་རྐྱེན་ནི་༡༩༥༠ ལོར་བྱང་ཀོ་རི་ཡའི་དམག་དཔུང་གིས་ལྷོ་ཕྱོགས་ལ་བཙན་འཛུལ་བྱས་པའི་ཀོ་རི་ཡའི་དམག་འཁྲུག་ཡིན། ༡༩༥༣ ལོར་མཉམ་འབྲེལ་རྒྱལ་ཚོགས་དང་རྒྱ་ནག བྱང་ཀོ་རི་ཡ་བཅས་ཀྱིས་བཞག་པའི་དམག་འཁྲུག་མཚམས་འཇོག་གི་གྲོས་མཐུན་དེ་ལྷོ་ཀོ་རི་ཡས་མིང་རྟགས་བཀོད་མེད་པ་རེད། ད་ལྟ་འཁྲུག་རྩོད་དེ་ཡང་བསྐྱར་ཚ་དྲོད་ཆེ་རུ་འགྲོ་བཞིན་ཡོད། རྒྱུ་མཚན་ནི་བྱང་ཀོ་རི་ཡས་ལྷོ་ཀོ་རི་ཡས་ཟླ་བཅུ་པའི་ཚེས་ ༣ དང་ ༩ དང་ ༡༠ ཉིན་ཁོ་ཚོའི་མངའ་ཁོངས་སུ་འཁྱོག་བརྗོད་ཀྱི་མཁའ་དབྱིངས་གནམ་གྲུ་བཏང་ཡོད་པའི་སྐྱོན་འཛུགས་བྱེད་ཀྱི་ཡོད། འདི་དག་བྱང་ཀོ་རི་ཡའི་རྒྱལ་ས་ལྟེ་གནས་ཕོང་ཡང་གི་མཁའ་དབྱིངས་སུ་རྙེད་ཡོད་སྲིད། ལྷོ་ཀོ་རི་ཡས་གནས་ཚུལ་དེ་བདེན་དཔང་བྱས་མེད། དབང་འཛིན་པ་ཀིམ་ཇུང་ཨུན་གྱི་སྟོབས་ཆེན་ཨ་ཅེ་ཀིམ་ཡོ་ཇོང་གིས་ཁྱིམ་མཚེས་རྒྱལ་ཁབ་ལ་ཉེན་ཁ་བཟོས་ཡོད། གལ་ཏེ་མི་མེད་གནམ་གྲུ་ཞིག་ཡང་བསྐྱར་རྙེད་ན་དེས་“ངེས་པར་དུ་གོད་ཆག་ཚབས་ཆེན་ཞིག་བཟོ་སྲིད་པ་རེད།” མི་མེད་གནམ་གྲུས་དྲིལ་བསྒྲགས་ཡིག་ཆ་གཡུག་ཡོད། ཀིམ་ཡོ་ཇུང་ལ་མཚོན་ན་ལྷོ་ཀོ་རི་ཡས་དོན་རྐྱེན་དེ་གཏན་འཁེལ་བྱེད་འདོད་མེད་པ་དེ་“དམག་དོན་ནག་ཚོགས་”ཀྱི་ངོས་ལེན་དང་འདྲ་བ་རེད། བྱང་ཀོ་རི་ཡའི་KCNAགསར་འགྱུར་ལས་ཁང་གིས་གནས་ཚུལ་སྤེལ་བར་གཞིགས་ན། དེ་ནི་“རྒྱལ་སྤྱིའི་ཁྲིམས་ལུགས་ལ་བསམ་བཞིན་དུ་འགལ་འཛོལ་བྱས་པ་དང་དམག་དོན་འཇབ་རྒོལ་ཚབས་ཆེན་བྱས་པ”ཞིག་ཡིན། nub phyogs/ byang ko ri ya/: dmag 'khrug gsar pa zhig 'byung rgyu'i nyen kha yod dam/ “nges par du 'jigs su rung b'i god chag cig red/” hen rik jo na than zin gyi rtsom yig • chu tshod 4 • skar ma 2klog dus tshod/ phyi lo 2024 lor dmag 'khrug dang sdug bsngal gyis khengs yod/ yu khe ren nang nyin grangs 950lhag tsam ring dmag 'khrug byung ba dang / da lta lho ko ri ya dang byang ko ri ya'i bar gyi 'khrug rtsod gzhan zhig shugs che ru 'gro rgyu'i nyen kha yod/ de'i rgyu rkyen ni kim jung un gyi mnga' khongs su btsan 'dzul byas pa'i mi med gnam gru yin par bshad yod/ byang ko ri ya dang lho ko ri ya'i bar gyi rtsod rnyog de lo bcu phrag kha shas sngon la byung yod/ gtso bo kho re ya phyed gling gi dbang cha'i rtsod rnyog la dmigs yod/ 'di ni 'dzam gling dmag chen gnyis pa mjug sgril bar du nyi hong gi dbang 'og rgyal khab kyi cha shas shig yin/ 1945 zla 9 tshes 2 nyin nyi hong rgyal khams kyis mgo btags skabs btsan bzung byas pa'i ko ri ya de cha shas gnyis su gyes yod/ rgyal khab de'i byang phyogs su su'u len dang lho phyogs su a ris btsan bzung byas yod/ byang ko ri yas “dmag don 'jab rgol tshabs chen/” bar brgal gyi thabs lam des lo gsum gyi rjes su grub cha'i rgyal khab khag cig btsugs pa red/ de nas bzung mnga' sde gnyis kyi bar la ring tshad spyi le 250 yod pa'i sa mtshams shig chags yod/ zheng tshad la spyi le bzhi yod pa dang ming la dmag med sa khul (DMZ) zhes 'bod kyi yod/ yin n'ng 'dzam gling thog dmag shugs che shos yod pa'i sa khul gyi gras shig yin/ mnga' sde khag phan tshun ngos 'dzin ma byas par gzhung 'brel thog dmag 'khrug rgyag bzhin yod/ de'i rgyu rkyen ni 1950 lor byang ko ri ya'i dmag dpung gis lho phyogs la btsan 'dzul byas pa'i ko ri ya'i dmag 'khrug yin/ 1953 lor mnyam 'brel rgyal tshogs dang rgya nag byang ko ri ya bcas kyis bzhag pa'i dmag 'khrug mtshams 'jog gi gros mthun de lho ko ri yas ming rtags bkod med pa red/ da lta 'khrug rtsod de yang bskyar tsha drod che ru 'gro bzhin yod/ rgyu mtshan ni byang ko ri yas lho ko ri yas zla bcu pa'i tshes 3 dang 9 dang 10 nyin kho tsho'i mnga' khongs su 'khyog brjod kyi mkha' dbyings gnam gru btang yod pa'i skyon 'dzugs byed kyi yod/ 'di dag byang ko ri ya'i rgyal sa lte gans phong yang gi mkha' dbyings su rnyed yod srid/ lho ko ri yas gans tshul de bden dpang byas med/ dbang 'dzin pa kim jung un gyi stobs chen a ce kim yo jong gis khyim mtshes rgyal khab la nyen kha bzos yod/ gal te mi med gnam gru zhig yang bskyar rnyed na des “nges par du god chag tshabs chen zhig bzo srid pa red/” mi med gnam grus dril bsgrags yig cha gyug yod/ kim yo jung la mtshon na lho ko ri yas don rkyen de gtan 'khel byed 'dod med pa de “dmag don nag tshogs ”kyi ngos len dang 'dra ba red/ byang ko ri ya'iKCNAgsar 'gyur las khang gis gans tshul spel bar gzhigs na/ de ni “rgyal spyi'i khrims lugs la bsam bzhin du 'gal 'dzol byas pa dang dmag don 'jab rgol tshabs chen byas pa”zhig yin/