Bolsonaro voor de rechter: Brazilië bereikt wat de VS niet lukte

Dagspiegel Bolsonaro voor de rechter: Brazilië bereikt wat de VS niet lukte Laura Dahmer • 15 uur • 3 minuten lezen De extreemrechtse politicus Jair Bolsonaro staat terecht omdat hij een staatsgreep zou hebben gepland. Het daadkrachtige optreden van de Braziliaanse rechterlijke macht zou als voorbeeld moeten dienen. De voormalige president van Brazilië, Jair Bolsonaro, moet zich voor de rechter verantwoorden. De aanklacht: poging tot staatsgreep en het voorbereiden van een moordpoging. Het uitzicht op de Verenigde Staten zorgt elke dag voor een sombere sfeer. Samen met techmiljardair Elon Musk gaat president Donald Trump met een kettingzaag te werk bij de democratische instellingen van het land. De Amerikaanse rechterlijke macht probeert herhaaldelijk een einde te maken aan zijn willekeurige acties. Maar Trump valt de rechtsstaat steeds vaker aan. Zijn regering bedreigt rechters met afzetting en negeert gerechtelijke bevelen. Zelfs vóór zijn tweede ambtstermijn waren er aanklachten, processen en zelfs een gerechtelijke uitspraak tegen Trump. Maar dit alles deed hem geen kwaad. De relschopper die de staat bedreigde, won en kon zijn straf ontlopen. Op dit punt is het de moeite waard om eens naar Brazilië te kijken. Het lijkt erop dat de rechterlijke macht daar iets bereikt wat de Amerikaanse rechterlijke macht tot nu toe niet is gelukt. Het Hooggerechtshof van het land is een procedure gestart tegen voormalig president Jair Bolsonaro vanwege betrokkenheid bij een staatsgreep en moordplannen tegen de zittende president Lula da Silva. Dit zou zelfs gevaarlijk kunnen zijn voor het voormalige staatshoofd. Bolsonaro als “Tropische Trump” Bolsonaro en Trump hebben veel gemeen. Het zijn populisten, extreemrechtse politici en ze hebben een autocratische opvatting van de staat. De twee zijn in de geest broers en hun volgelingen verafgoden hen als een messias. Voormalig adviseur van Trump Steve Bannon noemde de voormalige president van Brazilië niet voor niets 'Tropical Trump'. Net als Trump weigerde Bolsonaro zijn verkiezingsnederlaag tegen Lula da Silva in 2022 toe te geven. Net als Trump zette hij zijn aanhangers op tegen de democratische instellingen van hun land. Bijna precies twee jaar na de bestorming van het Capitool in Washington, op 8 januari 2023, bestormden de “Bolsonaristas” het regeringsdistrict van de hoofdstad Brasilia. Net als Trump weigert Bolsonaro nog steeds de verantwoordelijkheid hiervoor te nemen. Maar het Braziliaanse rechtssysteem doet hem deze gunst niet. Een veroordeling is denkbaar en Bolsonaro zou zelfs naar de gevangenis kunnen gaan. De Braziliaanse democratie bewijst tegenwoordig haar kracht. Het is niet alleen het rechtssysteem dat Brazilië van de VS onderscheidt. De dag na de bestorming van het regeringsdistrict in Brasilia verzamelden politici uit het hele land, samen met president Lula en de voorzitter van het Constitutionele Hof, zich op het plein dat de dag ervoor door de Bolsonaristas was bestormd. Brazilië laat zien hoe autocratische tendensen met democratische middelen kunnen worden beteugeld – een aanrader om na te volgen. Ze wilden een signaal afgeven: ongeacht hun partijvoorkeur en ongeacht de polarisatie in het land, zouden ze samen de democratie verdedigen. Tot op de dag van vandaag wordt deze dag herinnerd als een waarschuwing. Een signaal dat de VS toen en nu niet meer heeft opgemerkt. Bolsonaro kan zich pas in 2030 kandidaat stellen Misschien hebben de Brazilianen ook geleerd van de fouten van de VS. In 2023 werd Bolsonaro door de rechter voor zeven jaar uitgesloten van alle politieke functies vanwege machtsmisbruik. Na de verkiezingen, toen hij nog president was, ontmoette hij buitenlandse diplomaten om twijfels te zaaien over het Braziliaanse kiesstelsel. De bijeenkomst werd live op televisie uitgezonden. Ongeacht wanneer en hoe de uitspraak van het hof over de couppoging uitpakt, betekent dit dat Bolsonaro zich niet kandidaat kan stellen voor de presidentsverkiezingen in oktober 2026. En dat is een goede zaak. Een president die zijn eigen democratie negeert, mag niet ongehinderd zijn gang kunnen gaan. De VS had dezelfde kans. Een grondwetswijziging verbiedt mensen die aan een opstand hebben deelgenomen om een ​​openbaar ambt te bekleden. Maar daarvoor is een tweederdemeerderheid in het Congres nodig. In de VS bestaat deze meerderheid niet. Omdat de Republikeinen er niet voor kozen hun democratie te beschermen, kozen ze voor Trump. Hij kon dus weer meedoen – met de gevolgen die wij nu allemaal voelen. De oudste democratie ter wereld, de Verenigde Staten, kan nog veel leren van de relatief jonge democratie Brazilië, dat zich pas in 1985 van zijn laatste militaire dictatuur bevrijdde. Omdat het land laat zien hoe je autocratische tendensen met democratische middelen kunt beteugelen – een aanrader om na te volgen.