Friday, March 28, 2025
Bolsonaro in hoyf: Brazil dergreykht vos di iu. es. hobn nit andersh
Tagesspiegel Bolsonaro אין הויף: Brazil דערגרייכט וואָס די יו. עס. האָבן ניט אַנדערש לאַוראַ דאַהמער • 15 שעה • 3 מינוט לייענען דער רעכט-פליגל עקסטרעמיסט דזשאַיר באָלסאָנאַראָ איז אויף פּראָצעס פֿאַר אַלעדזשאַדלי פּלאַנירונג אַ קו. די באַשטימענדיק קאַמף פון די בראַזיליאַן דזשודישיערי זאָל דינען ווי אַ מאָדעל.
דער געוועזענער פרעזידענט פון בראזיל, דזשאַיר באָלסאָנאַראָ, מוז ענטפערן צום געריכט. די קלאגעס: פרובירט קו ד'עטאט און פלאנירן אן אטענטאט פרואוו.
די מיינונג צו די USA ספּרעדז אַ דומזדיי שטימונג יעדער טאָג. צוזאַמען מיט טעק ביליאַנער עלאָן מוסק, פרעזידענט דאָנאַלד טראַמפּ נעמט אַ קייטזעג צו די מדינה ס דעמאָקראַטיש אינסטיטוציעס.
די יו דזשודישיערי ריפּיטידלי פרובירט צו שטעלן אַ האַלטן צו זיין אַרביטראַריש אַקשאַנז. אָבער טראַמפּ איז ינקריסינגלי אַטאַקירן די הערשן פון געזעץ.
זיין רעגירונג סטראשעט ריכטער מיט אימפיטשמענט און איגנאָרירט געריכט אָרדערס. נאך פאר זיין צווייטן טערמין אין אמט, זענען געווען קלאגעס, פראצעס, און אפילו א געריכט אורטייל קעגן טראמפ. אבער פון דעם האט אים גארנישט געשעדיגט.
דע ר ראיאטער , װעלכע ר הא ט געדרא ט ד י שטאט , הא ט געהיט ן או ן הא ט געקענ ט אויסמייד ן שטראף . אין דעם פונט עס איז ווערט אַ קוק אין Brazil. דארט זעט אויס אז די דזשודישיערי דערגרייכט דאס וואס די אמעריקאנער דזשודישיערי האט ביז יעצט נישט געקענט דערגרייכן.
דאס לאנד'ס העכסטע געריכט האט אנגעהויבן פארהאנדלען קעגן געוועזענער פרעזידענט זאיר באלסאנארא פאר'ן אריינמישן אין א קו פּרווון און מארד פלענער קעגן דעם אמטירנדיקן פרעזידענט לולא דא סילווא. דאָס קען טאַקע זיין געפערלעך פֿאַר די ערשטע הויפּט פון שטאַט.
באָלסאָנאַראָ ווי "טראַפּיקאַל טראַמפּ" באָלסאָנאַראָ און טראַמפּ האָבן אַ פּלאַץ אין פּראָסט. זיי זענען פּאָפּוליסטן, זיי זענען רעכטע עקסטרעמיסטן און זיי האָבן אַן אוטאָקראַטיש פאַרשטאַנד פון דער שטאַט. די צוויי זענען ברידער אין גייסט, און זייער אנהענגערס פאַרפרוירן זיי ווי אַ משיח. געוועזענער טראמפ ראטגעבער סטיוו באנן האט פאר א סיבה גערופן דעם עקס-פרעזידענט פון בראזיל "טראפישע טראמפ".
ווי טראַמפּ, באָלסאָנאַראָ אפגעזאגט צו אַרייַנלאָזן זיין וואַלן באַזיגן צו לולאַ דאַ סילוואַ אין 2022. ווי טראַמפּ, ער ינסייטיד זיין סופּפּאָרטערס קעגן זייער לאַנד 'ס דעמאָקראַטיש אינסטיטוציעס. כּמעט פּונקט צוויי יאָר צו טאָג נאָך די שטורעם פון די קאַפּיטאָל אין וואַשינגטאָן, דעם 8טן יאנואר 2023, די "באָלסאָנאַריסטאַס" שטורעם די רעגירונג דיסטריקט פון די הויפּטשטאָט בראַזיליאַ.
פּונקט ווי טראַמפּ, באָלסאָנאַראָ נאָך וויל צו נעמען פֿאַראַנטוואָרטלעכקייט פֿאַר דעם. אָבער די בראַזיליאַן יוסטיץ סיסטעם טוט אים נישט דעם טויווע. א איבערצייגונג איז מעגלעך, און באָלסאָנאַראָ קען אפילו גיין אין טורמע. בראַזיליאַן דעמאָקראַסי איז פּראָווען זייַן שטאַרקייט די טעג.
עס איז נישט בלויז די יוסטיץ סיסטעם וואָס דיסטינגגווישיז Brazil פון די USA. דעם טאג נאך דעם שטורעם פונעם רעגירונג דיסטריקט אין בראזיליע, זענען פאליטיקאנטן פון איבער'ן לאנד, צוזאמען מיט פרעזידענט לולא און דעם פרעזידענט פונעם קאנסטיטוציעלן געריכט, אריין אין דעם סאמע פלאץ וואס די באלסאנאריסטאס האבן געשטורעמט א טאג פריער.
Brazil ווייזט ווי צו צאַמען אַוטאָקראַטיק טענדאַנסיז מיט דעמאָקראַטיש מיטלען - רעקאַמענדיד פֿאַר נאָכמאַך.
ז ײ האב ן געװאל ט שיק ן א םיגנאל : ניש ט פו ן זײע ר פארטײ־שייכות , ני ט קײ ן פאלאריזאציע ם אי ן לאנד , װעל ן ז ײ צוזאמע ן פארטײדיק ן דעמאקראטיע . ביזן היינטיקן טאג געדענקט מען דעם טאג אלס א ווארענונג. א סיגנאַל וואָס איז געווען מיסט פון די USA, דעמאָלט און איצט.
באָלסאָנאַראָ קען נישט לויפן פֿאַר וואַלן ביז 2030 טאָמער די בראַזיליאַנס האָבן אויך געלערנט פון די מיסטייקס פון די USA. קאָרץ פאַרבאָט באָלסאָנאַראָ פון אַלע פּאָליטיש אַמט פֿאַר זיבן יאָר אין 2023 פֿאַר זידלען פון אָפיס.
נאך די וואלן, בשעת ער איז נאך געווען פרעזידענט, האט ער זיך באגעגנט מיט אויסלענדישע דיפלאמאטן צו זייען ספקות וועגן דעם בראזיליאנער עלעקטאראל סיסטעם - און האט די זיצונג איבערגעגעבן לעבעדיג אויף טעלעוויזיע.
נישט געקוקט אויף ווען און ווי אזוי דער אורטייל פון געריכט איבער דער פארפרואוון קו קומט אויס, מיינט דאס אז באלסאנארא וועט נישט קענען לויפן אין די קומענדיגע פרעזידענט וואלן אין אקטאבער 2026. דאס איז א גוטע זאך. א פרעזידענט וואס פארלאזט נישט זיין אייגענע דעמאקראטיע טאר נישט קענען ווייטער טאן אומגעשטערט.
די USA האט די זעלבע געלעגנהייט. א קאָנסטיטוטיאָנאַל אַמענדמענט פּראָוכיבאַץ מענטשן וואס האָבן אנטייל אין אַ אויפֿשטאַנד פון האַלטן עפנטלעך אַמט. אָבער צו טאָן דאָס, דאַרף אַ צוויי-דריט מערהייט אין קאנגרעס.
אין די USA דעם מערהייַט טוט נישט עקסיסטירן. ווייל די רעפובליקאנער האבן נישט אויסדערוויילט צו באשיצן זייער דעמאקראטיע, האבן זיי אויסדערוויילט טראמפ. אַזוי ער איז געווען ביכולת צו קאָנקורירן ווידער - מיט די קאַנסאַקווענסאַז וואָס מיר אַלע איצט פילן.
די עלטסטע דעמאָקראַטיע אין דער וועלט, די USA, האָט נאָך אַ סך צו לערנען פון דער פאַרגלייכן יונגער דעמאָקראַטיע, בראַזיל, וואָס האָט זיך ערשט באפרייט פון איר לעצטע מיליטערישע דיקטאטור אין 1985. ווייל דאָס לאנד ווייזט ווי צו צאַמען אויטאָקראַטישע טענדענץ מיט דעמאָקראַטישע מיטלען – רעקאָמענדירט צו נאָכמאַכן.
Tagesspiegel Bolsonaro in hoyf: Brazil dergreykht vos di iu. es. hobn nit andersh laura dahmer • 15 sheh • 3 minut leyenen der rekht-fligl extremist jair bolsonaro iz aoyf protses far alejadli planirung a ku. di bashtimendik kamf fun di brazilyan judishyeri zol dinen vi a model.
der gevezener frezident fun brazil, jair bolsonaro, muz entfern tsum gerikht. di klages: frubirt ku d'etat aun flanirn an atentat fruav.
di meynung tsu di USA spredz a dumzdey shtimung yeder tog. tsuzamen mit tek bilyaner elon musk, frezident donald tramp nemt a keytzeg tsu di mdinh s demokratish institutsyes.
di iu judishyeri ripitidli frubirt tsu shteln a haltn tsu zeyn arbitrarish akshanz. ober tramp iz inkrisingli atakirn di hershn fun gezets.
zeyn regirung strashet rikhter mit imfitshment aun ignorirt gerikht orders. nakh far zeyn tsveytn termin in amt, zenen geven klages, fratses, aun afilu a gerikht aurteyl kegn tramf. aber fun dem hat im garnisht geshedigt.
de r riater , velkhe r ha t gedra t d i shtat , ha t gehit n au n ha t geken t aoysmeyd n shtraf . in dem funt es iz vert a kuk in Brazil. dart zet aoys az di judishyeri dergreykht das vas di amerikaner judishyeri hat biz yetst nisht gekent dergreykhn.
das land's hekhste gerikht hat angehoybn farhandlen kegn gevezener frezident zir balsanara far'n areynmishn in a ku prvun aun mard flener kegn dem amtirndikn frezident lula da silva. dos ken take zeyn geferlekh far di ershte hoypt fun shtat.
bolsonaro vi "trapikal tramp" bolsonaro aun tramp hobn a plats in prost. zey zenen populistn, zey zenen rekhte extremistn aun zey hobn an autokratish farshtand fun der shtat. di tsvey zenen brider in geyst, aun zeyer anhengers farfroyrn zey vi a mshikh. gevezener tramf ratgeber stiv bann hat far a sibh gerufn dem ex-frezident fun brazil "trafishe tramf".
vi tramp, bolsonaro afgezagt tsu araynlozn zeyn valn bazign tsu lula da silva in 2022. vi tramp, er inseytid zeyn supporters kegn zeyer land 's demokratish institutsyes. kmet punkt tsvey yor tsu tog nokh di shturem fun di kapitol in vashington, dem 8tn yanuar 2023, di "bolsonaristas" shturem di regirung distrikt fun di hoyptshtot brazilya.
punkt vi tramp, bolsonaro nokh vil tsu nemen farantvortlekhkeyt far dem. ober di brazilyan iustits sistem tut im nisht dem toyve. a ibertseygung iz meglekh, aun bolsonaro ken afilu geyn in turme. brazilyan demokrasi iz proven zayn shtarkeyt di teg.
es iz nisht bloyz di iustits sistem vos distinggvishiz Brazil fun di USA. dem tag nakh dem shturem funem regirung distrikt in brazilye, zenen falitikantn fun iber'n land, tsuzamen mit frezident lula aun dem frezident funem kanstitutsyeln gerikht, areyn in dem same flats vas di balsanaristas habn geshturemt a tag fryer.
Brazil veyzt vi tsu tsamen autokratik tendansiz mit demokratish mitlen - rekamendid far nokhmakh.
z ey hab n geval t shik n a mignal : nish t fu n zeye r fartey-sheykhus , ni t key n falarizatsye m i n land , vel n z ey tsuzame n farteydik n demakratye . bizn heyntikn tag gedenkt men dem tag als a varenung. a signal vos iz geven mist fun di USA, demolt aun itst.
bolsonaro ken nisht loyfn far valn biz 2030 tomer di brazilyans hobn aoykh gelernt fun di misteyx fun di USA. korts farbot bolsonaro fun ale politish amt far zibn yor in 2023 far zidlen fun ofis.
nakh di valn, bshes er iz nakh geven frezident, hat er zikh bagegnt mit aoyslendishe diflamatn tsu zeyen sfkus vegn dem brazilyaner elektaral sistem - aun hat di zitsung ibergegebn lebedig aoyf televizye.
nisht gekukt aoyf ven aun vi azoy der aurteyl fun gerikht iber der farfruavn ku kumt aoys, meynt das az balsanara vet nisht kenen loyfn in di kumendige frezident valn in aktaber 2026. das iz a gute zakh. a frezident vas farlazt nisht zeyn eygene demakratye tar nisht kenen veyter tan aumgeshtert.
di USA hat di zelbe gelegnheyt. a konstitutyonal amendment proukhibats mentshn vas hobn anteyl in a aoyfshtand fun haltn efntlekh amt. ober tsu ton dos, darf a tsvey-drit merheyt in kangres.
in di USA dem merhayt tut nisht existirn. veyl di refublikaner habn nisht aoysderveylt tsu bashitsn zeyer demakratye, habn zey aoysderveylt tramf. azoy er iz geven bikhuls tsu konkurirn vider - mit di kansakvensaz vos mir ale itst filn.
di eltste demokratye in der velt, di USA, hot nokh a skh tsu lernen fun der fargleykhn iunger demokratye, brazil, vos hot zikh ersht bafreyt fun ir letste militerishe diktatur in 1985. veyl dos land veyzt vi tsu tsamen aoytokratishe tendents mit demokratishe mitlen - rekomendirt tsu nokhmakhn.