Bolsonaro im kericht: Brasil erkhënt was ti USA ferloer

Tagesspiegel Bolsonaro im kericht: Brasil erkhënt was ti USA ferloer hon Laura Dahmer • 15 xtune • 3 minute leese Te rechts-ekstremist Jair Bolsonaro is am prosës weche en putsch am planse. Ti ëntxlus aktsioon fon te Brasilianixe Justicia sol als model tiine. Te friirixe presitënt fom Brasil, Jair Bolsonaro, mus foer tas kericht antworte. Ti aanxtelunge: fersuuchung fer een putsch mache un een atentaat fersuuchung planse. Ti siit noo te USA ferprayt yeete taach en doomsday stimmung. Tsusamer mit te teknolokii miliooneyer Elon Musk, is te Presitënt Donald Trump en kexënker am nëme fer ti demokratiixe instëtute fom lant. Ti US kericht fersuucht imer noch een ën mache fer sayn arbitraaj aktsioone. Awer Trump is imer mee ti rechtsstaatlichkheet am atakëre. Sayn rechiirung tuut ti richter mit impeachment pedrohe un tuut ti kerichtliche orkanisatsioone ignoreere. Aach foer sayn tsweet tsayt, waare es prosëse, prosëse un soo kaar een kericht woo keeche Trump kemacht hot. Awer khee fon tas hot tëm xaate kemacht. Te xpits puup woo te xtaat pedroht hot, hot kewun un khont ti xtroof aus hale. In tëm phunkt is es weyert en Brasil se kuke. Too, xteen ti justis am erkhëne was ti US justis pis hayt net erkhëne khont. Tas Hooch Kericht fom lant hot en prosës aan kefang keeche te friirixe presitënt Jair Bolsonaro, weche sayn influëns in en puch fon en puch un en atentaat planse keeche te aktuaal presitënt Lula da Silva. Tas khënt wërklich kefeerlich sin fer te friirixe xtaats xëf. Bolsonaro wii “Tropixe Trump” Bolsonaro un Trump hon fiil se tuun. Tii sin populiste, tii sin rechts-ekstremiste un tii hon en autokratixe ferxtëntnis fom xtaat. Ti tswaay sin priiter im kayst, un tëne sayn nookhomer tuun se wii een mesias idoliseere. Te eyerxte Trump sayn aanreetner Steve Bannon hot te eyerxte presitënt fom Brasil "Tropixe Trump" kenënt, weche en uersach. Soo wii Trump, hot Bolsonaro net aan kenom sayn xlechte kewoonheete keeche Lula da Silva in 2022. Soo wii Trump, hot eyer sayn unerxtitsung keeche sayn lant sayn demokratixe instëtute inkexpërt. Fast kenau tswaay yoer noo em xtorm fom Kapitool in Washington, am 8o yanuar 2023, hon ti “Bolsonaristas” te rechiirungs xtaat fon te haupt xtat, Brasilia, in kexpërt. Kraat soo wii Trump, tuut Bolsonaro noch mool net ti ferantwortung fer tas uf nëme. Awer tas Brasilianixe Justiis Sisteem is net tëm tiise faynt am mache. En ferxpreche is ferxtan kewe, un Bolsonaro khënt soo kaar ins kexpërt keen. Ti Brasilianix Temokrasii is in tiise taache sayn kraft am pewayse. Es is net ploos tas justis sisteem woo te Brasil fon te USA unerxiit. Te taach noo tëm xtorm fom rechiirungs xtaat in Brasilia, sin politiker fom kanse lant, mit em Presitënt Lula un te Presitënt fom Konstitutsioons Kericht, in te selwich plats rin kang woo ti Bolsonaristas te taach foer heyer xtorm hate. Brasil tsaycht wii ti autokratixe tënke mit te demokratiixe mitel xteere – fer ti imitatsioon empfohle. Tii wolte en simpool xike: oone ti acht fon tëne sayn partii, oone ti acht fon te polarisatsioon im lant, teere se ti demokrasii tsusamer ferxteen. Pis hayt, kept tee taach wii een waarnung erinert. En simpool woo fon te USA ferloer kang is, tan un yets. Bolsonaro khan net pis 2030 fer ti fersamlunge keen Fiilaycht hon ti Brasilianer aach kelërnt fon te xlechte fon te USA. Ti kerichte hon Bolsonaro fer siwe yoer fon ale politike amte ferpoot in 2023, wayl eyer sayn amt ferkheert penutst hot. Noo te fersamlunge, wii eyer noch presitënt waar, hot eyer sich mit auslëntixe tiplomaate ketrof fer tswayfele iwer te Brasilianixe woole sisteem se saame – un hot ti fersamlung live in te telewisioon aus keprung. Egal wan un wii tas kericht sayn ëntxlus iwer te fersuuchungs puch aus siit, tas petayt tas Bolsonaro net in te neekste presitëntlich fersamlunge im oktoower 2026. Tas is en kuut tings. Een presitënt woo sayn aychne temokrasii net aan nëmt, sol net wayter oone hiinkepung xafe khëne. Ti USA hate ti selwich keleechenheet. Een konstitutsioons ëntxlus ferpoot tas ti layt woo in een inwanerung mit kehal hon, een puuplix amt hale. Awer fer tas se mache, is een tswaay tritel meyerheet im Kongres neetich. In te USA eksistiirt tiise meyerheet nët. Wayl ti repuplikaane net raus kesuucht hon sayn temokrasii se xitse, hon se Trump raus kesuucht. Soo, khont eyer noch mool konkurëre – mit te konsekwënse woo meyer al yets xpiire. Ti elst demokratii uf te welt, ti USA, hot noch fiil se lërne fon te ferklaychungs yunge demokratii, Brasil, woo sich ploos fon sayn letste militeyer tiktatuur fray kemacht hot im yoerkang 1985. Wayl tas lant tsaycht wii ti autokraatixe tënke mit demokratixe mitel – fer ti imitatsioon empfohle.