Deense geheime dienst hielp VS-spion Angela Merkel Duitsland te bespioneren

De medeplichtigheid van Denemarken in het NSA-spionageschandaal tegen Duitse politici is aan het licht gekomen in een gezamenlijk onderzoek van de Europese media. De Deense geheime dienst heeft de Amerikaanse nationale veiligheidsdienst (NSA) geholpen bij het bespioneren van EU-leiders, waaronder de Duitse bondskanselier Angela Merkel en president Frank-Walter Steinmeier, zo blijkt uit een zondag gepubliceerd onderzoek van Europese media. De onthulling dat de VS zijn bondgenoten bespioneerde kwam voor het eerst aan het licht in 2013, maar het is pas nu dat journalisten toegang hebben gekregen tot rapporten waarin de steun aan de NSA door de Deense Inlichtingendienst voor Defensie (FE) in detail wordt beschreven. Uit het rapport bleek dat de naaste bondgenoot en buur van Duitsland meewerkte aan Amerikaanse spionageoperaties die gericht waren op de kanselier en de president. De toenmalige kanselierskandidaat voor de Duitse centrum-linkse socialistische partij (SPD), Peer Steinbrück, was ook een doelwit, zo onthulde het nieuwe rapport. Onderzoekscommissie NSA een 'groot succes' Bronnen van de geheime dienst gaven de informatie door aan een team dat bestond uit Deense, Zweedse en Noorse omroepen (respectievelijk DR, SVT en NRK), alsmede de Franse krant Le Monde, de Duitse krant Süddeutsche Zeitung en de Duitse publieke omroepen NDR en WDR. Hoe reageerden Duitse functionarissen? Steinbrück sprak met de Duitse leden van het onderzoeksteam toen ze hoorden van de spionageoperaties tegen hem. "Politiek gezien beschouw ik dit als een schandaal," zei hij. Hoewel hij accepteerde dat westerse staten goed functionerende inlichtingendiensten nodig hebben, toonde het feit dat de Deense autoriteiten hun partners hadden bespioneerd "aan dat ze de dingen liever op eigen houtje doen". Noch Merkel noch Steinmeier had "enige kennis" van de spionageoperaties die door vooraanstaande Deense regeringsfunctionarissen werden uitgevoerd. Een woordvoerder zei dat de kanselier op de hoogte was gebracht van de onthullingen. Hoe was de Deense regering betrokken? De Deense regering was uiterlijk in 2015 op de hoogte van de betrokkenheid van de Deense geheime dienst bij het NSA-schandaal. Ze begonnen tussen 2012 en 2014 informatie te verzamelen over de samenwerking van de FE met de NSA in het geheime Dunhammer-rapport naar aanleiding van de onthullingen van de voormalige NSA-medewerker en klokkenluider Edward Snowden, meldde NDR. De informatie die zij verzamelden maakte duidelijk dat de FE de NSA had geholpen bij het bespioneren van vooraanstaande politici in Zweden, Noorwegen, Nederland en Frankrijk, maar ook in Duitsland. De Deense inlichtingendienst hielp het Amerikaanse agentschap ook om de Deense ministeries van Buitenlandse Zaken en Financiën te bespioneren, evenals een Deense wapenfabrikant. De FE werkte ook samen met de NSA aan spionageoperaties tegen de Amerikaanse regering zelf. Toen de Deense regering ontdekte hoe ver de samenwerking tussen de inlichtingendiensten van de twee landen precies ging, dwong zij de hele leiding van de FE in 2020 af te treden. Wat dreef Deense spionnen om de NSA te helpen? Een Deense expert in operaties van geheime diensten Thomas Wegener Friis denkt dat de FE voor de keuze stond met welke mondiale partners ze nauwer zouden samenwerken. "Ze maakten een duidelijke keuze om met de Amerikanen samen te werken en tegen hun Europese partners," vertelde hij aan NDR. Patrick Sensburg, die de Duitse parlementaire commissie leidde om het NSA-spionageschandaal te onderzoeken, was niet verrast door het nieuws. Voor de wetgever van Merkels Christen-Democratische Unie (CDU) is het belangrijk te begrijpen wat geheime diensten drijft. "Het gaat niet om vriendschappen. Het gaat niet om moreel-ethische aspiraties. Het gaat om het nastreven van belangen", zei hij tegen NDR. De NSA, FE en het Deense ministerie van defensie reageerden niet op verzoeken om commentaar op het onderzoek, maar in een algemene verklaring van het ministerie van defensie stond dat "het systematisch afluisteren van naaste bondgenoten onaanvaardbaar is."