Tuesday, December 6, 2022

Kerisimasi i Siamani

Kerisimasi i Siamani O se vaega tele o le faamanatuina o le Kerisimasi i Siamani o le toe afio mai. E tele ituaiga eseese o kalena o le toe afio mai o loʻo faʻaaogaina i fale Siamani. E faʻapea foʻi ma le masani masani e fai i kata o loʻo faʻaaogaina i le tele o atunuu, e iai foʻi mea e faia i se pale o lala laau Fir ma 24 pusa teuteu poʻo ato o loʻo tautau mai ai. O atigipusa poʻo taga taʻitasi o loʻo i ai sina meaʻai i totonu. O le isi ituaiga e ta'ua o le 'Advent Kranz' ma o se mama o lala afi e fa moligao i luga. E pei o moligao o le toe afio mai lea e faaaoga i nisi taimi i Ekalesia. E tasi le moligao e tutuina i le amataga o vaiaso taitasi i le toe afio mai. O Laau Kerisimasi e taua tele i Siamani. Na faʻaaogaina muamua i Siamani i le tuai o Middle Ages. Afai ei ai ni tamaiti laiti i totonu o le fale, o laʻau e masani ona teuteu faalilolilo e le tina o le aiga. O le laau Kerisimasi sa masani ona aumai i totonu o le fale i le Po o le Kerisimasi. I nisi vaega o Siamani, i le afiafi, e faitau ai e le aiga le Tusi Paia ma usuina pese Kerisimasi e pei o O Tannenbaum, Ihr Kinderlein Kommet ma Stille Nacht (Po Slient). O nisi taimi o fa'avaa laupapa, e ufiufi i ie palasitika lanu ma moliga'o eletise i totonu, e tu'u i fa'amalama ina ia matagofie le fale mai fafo. O le Po o le Kerisimasi o le aso autu lea e fesuiai ai e Siamani meaalofa ma o latou aiga. I le gagana Siamani Fiafia/Fiafia le Kerisimasi o le 'Frohe Weihnachten'. Fiafia/Manuia le Kerisimasi i le tele o gagana. O le Aso Kerisimasi e taʻua o "Erste Feiertag" ('faʻamanatuga muamua') ma o le aso 26 o Tesema e lauiloa o le "Zweite Feiertag" ('faʻamanatuga lona lua') ma le "Zweiter Weihnachtsfeiertag" e faʻaliliuina o le Aso Fusu (e ui e le o lona uiga moni. lena)! Ua lauiloa Siamani i ana Maketi o le Kirisimasi lea e faatau ai ituaiga uma o taumafa ma teuteuga o le Kerisimasi. Masalo o teuteuga Siamani sili ona lauiloa o teuteuga tioata. O mea teuteu tioata na mua'i feulaina lima ma sa fa'aulufale mai i Amerika i le 1880s e faleoloa Woolworth. O le tala o le ipu tioata 'Christmas Pickle' e lauiloa i Amerika, ae o le mea lena, o se talatuu. O le toʻatele o tagata i Siamani e leʻi faʻalogo lava i le Pickle o le Kerisimasi! I nisi vaega o Siamani, aemaise lava i le itu i saute sasa'e o le atunuu, e tusi atu ai tamaiti i le 'das Christkind/Christkindl' e talosaga mo ni meaalofa. O mataitusi i le Christkind ua teuteuina i le suka ua faapipii i le teutusi ina ia susulu ma manaia i le vaai. E tuu e tamaiti mataitusi i luga o le faamalama i le amataga po o le taimi o le toe afio mai. 'das Christkind' fa'aliliu 'O le Tamaitiiti Keriso' i le Igilisi ae e le manatu tagata Siamani o Keriso o le pepe o Iesu! O le Christkind e masani ona faamatalaina o se teine talavou e iai uiga 'faa-Keriso'. I Nürnberg e filifilia se teine talavou i tausaga uma e auai i se solo o le Christkind. E ofu o ia i se ofu pa'epa'e umi ma auro, e umi lona lauulu enaena enaena faaumiumi ma fai se pale auro ma o nisi taimi e fai apaau e pei o se agelu. E tutusa lea ma St Lucia o Suetena. (Ma e foliga mai e le mautonu le taʻua o le 'Christ Child', o Iesu, o se teine!) O le Nürnberg Christkind e tatala aloa'ia le maketi Kerisimasi i le Aso Faraile a'o le'i amataina le toe afio mai. Ma a o leʻi oʻo i le Kerisimasi e silia ma le 150 'tiute aloaʻia' e aofia ai le asiasi i falemaʻi, fale o tagata matutua ma fale tausi tamaiti! E tatau foi ona ia faia faatalanoaga TV ma asiasi i isi aai. O Santa Claus poʻo Tama Kerisimasi (der Weihnachtsmann) e aumaia meaalofa autu o le Kerisimasi i le aso 24 o Tesema. E mafai foi ona e tusi se tusi ia Weihnachtsmann i isi vaega o Siamani. Fai mai nisi tagata o Santa/Tama Kerisimasi (Weihnachtsmann) e aumai meaalofa ae fai mai nisi o Keriso! E fa'apea fo'i ma le fa'amoemoe mo meaalofa mai ia Christkind po'o der Weihnachtsmann, e fa'amoemoe fo'i le fanau o le a avatu e 'der Nikolaus' ni meaalofa laiti, e pei o suamalie ma sukalati i le aso 6 o Tesema (St Nicholas's Day). E sau o ia i le po i le va o le 5 ma le 6 ma tuʻu meaalofa i seevae o tamaiti, e masani ona tuʻuina i latou i o latou faitotoʻa. I nisi itulagi o Siamani, o loʻo i ai se tagata e taʻua o "Knecht Ruprecht" poʻo "Krampus" o loʻo faʻatasi ma Nikolaus (St. Nicholas) i le aso 6 o Tesema. O ia o se sau'ai tele seu e ofu i ie masaesae ma amoina filifili. Ua fuafua o ia e faasalaina tamaiti ua leaga! E masani lava o ia e fa'afefe tamaiti laiti. I isi vaega o Siamani, o St. Nicholas o loʻo mulimulitaʻia e se tamaʻi tagata e igoa ia "Schwarzer Peter" (Peteru Black) o loʻo tauaveina se tamai sasa. O Petelo Uliuli foi e o faatasi ma St. Nicholas poo Sinterklaas i Holani. I le itu i matu i sisifo o Siamani o loo faatasi ai Santa ma Belsnickel se tamaloa e ofu uma i fulufulu. E ui ina asiasi 'der Nikolaus' ia Tesema, e le o se vaega aloaia o le Kerisimasi!